# Model TCP/IP
Model TCP/IP to warstwowy model struktury protokołów komunikacyjnych w sieciach komputerowych, opracowany razem z odpowiadającym mu zestawem protokołów w latach 70. w agencji DARPA (Stany Zjednoczone); sam model jak i zestaw protokołów TCP/IP został zaprojektowany w otwartej architekturze i nie jest ograniczony żadnymi patentami ani prawami autorskimi.

__W modelu TCP/IP wyróżnia się 4 warstwy:__  
- __warstwa aplikacji__ – najwyższa warstwa, odpowiadająca bezpośrednio za wymianę za pomocą sieci różnego typu danych między aplikacjami używanymi przez użytkowników, przykładowe protokoły: HTTP (strony WWW), DNS (tłumaczenie nazw domenowych), SMTP (wymiana poczty), SSH (zdalna praca konsolowa),  
- __warstwa transportowa__ – warstwa zapewniająca kanał komunikacyjny między poszczególnymi aplikacjami na komunikujących się ze sobą urządzeniach, dzieląca dane na segemnty po stronie nadawczej i składająca po stronie odbiorczej, kierująca do każdej z aplikacji ruch sieciowy na podstawie przypisanego jej numeru portu, na jej poziomie wykorzystuje się 2 protokoły: TCP (połączeniowy, gwarantujący niezawodność transmisji) i UDP (bezpołączeniowy, szybszy, ale nie gwarantujący poprawności transmisji),  
- __warstwa internetowa (warstwa internetu)__ – warstwa odpowiadająca za wyznaczanie trasy (routing) i przekazywanie pakietów do kolejnych sieci znajdujących się pomiędzy urządzeniem źródłowym i docelowym, podstawowym protokołem tej warstwy jest protokół IP, wykorzystujący do identyfikacji urządzeń unikalne w skali całej sieci adresy IP,  
- __warstwa dostępu do sieci__ – najniższa warstwa, której zadaniem jest transmitowanie danych przez fizyczne łącza między urządzeniami w obrębie pojedynczej sieci.

Każda z warstw jest niezależna od pozostałych. Przykładowo, na poziomie warstwy aplikacji po drugiej stronie łącza widoczna jest bezpośrednio aplikacja, z którą zostało nawiązane połączenie, niezależnie od trasy pokonywanej przez pakiety w warstwie internetowej. Z kolei z perspektywy warstwy internetowej po przeciwnej stronie łącza znajduje się następne urządzenie na trasie posiadające adres IP, niezależnie od fizycznej struktury sieci i przykładowo liczby przełączników, jakie musi pokonać ramka przenosząca pakiet IP. Dzięki temu można łatwo wykorzystać w sieci różne technologie i z punktu widzenia wyższych warstw nie ma na przykład znaczenia, czy fizycznie transmisja odbywa się kablem w standardzie Ethernet, czy bezprzewodowo w jednym ze standardów Wi-Fi – dowolny rodzaj danych da się przesłać dowolnym łączem.

# Programowalne scalone układy cyfrowe PLD, CPLD oraz FPGA

Układy PLD, CPLD oraz FPGA należą do specjalizowanych scalonych układów cyfrowych (ASIC) konfigurowanych przez użytkownika – w odróżnieniu od typowych układów ASIC konfigurowanych maską przez producenta na zamówienie użytkownika. Układy programowalne mogą być dzięki temu produkowane i sprzedawane masowo, co w porównaniu z układami konfigurowanymi maską pozwala znacząco ograniczyć koszty stałe projektu użytkownika (właściwie każdy może taki układ kupić). Wyższy jest natomiast ich jednostkowy koszt i przy seriach rzędu kilkudziesięciu tysięcy urządzeń stają się przez to mniej opłacalne od układów konfigurowanych maską.

W porównaniu z układami ogólnego przeznaczenia, przystosowane do określonych zastosowań układy ASIC cechują się wyższą wydajnością i efektywnością, na przykład umożliwiając zrównoleglenie na etapie projektu operacji, które przez mikroprocesor musiałyby być wykonywane sekwencyjnie. Układy ASIC stosuje się często do sterowania urządzeniami i szybkiego przetwarzania dużych ilości danych – na przykład w kryptografii, w urządzeniach sieciowych (przełączniki), czy też przy cyfrowym przetwarzaniu sygnałów. Układów programowalnych używa się zwykle do prototypowania układów cyfrowych i produkcyjnie dla małych serii (lub większych serii, które szybko powinny trafić na rynek).

Najprostszym i najstarszym rodzajem omawianych układów są układy PLD (_Programmable Logic Device_). Składają się one z 2 matryc bramek logicznych, AND-OR, sprzętowo najczęściej realizowanych jako NAND-NAND (prawa de Morgana) i występują w trzech odmianach:
- __PAL__ – z programowalną matrycą AND (najpowszechniejsze)
- __PLE__ - z programowalną matrycą OR
- __PLA__ - z programowalnymi obydwoma matrycami

Układy PLD składają się z małej liczby bramek logicznych (typowo posiadają 8-10 wejść i wyjść oraz kilkadziesiąt bramek), a zwiększanie rozmiarów matryc bardzo szybko zaczyna powodować powolne działanie. Dlatego jako ich rozwinięcie opracowano układy CPLD (_Complex PLD_), składające się z wielu układów PLD połączonych szybką globalną matrycą połączeń – takie układy mogą posiadać już kilka tysięcy bramek logicznych. W układach PLD i CPLD jako pamięć konfiguracji wykorzystuje się różne rodzaje pamięci nieulotnej, we współczesnych konstrukcjach najczęściej EEPROM (elektrycznie programowalną i kasowalną).

Układy FPGA (_Field Programmable Gate Array_) to najbardziej skomplikowany rodzaj układów programowalnych o największych możliwościach, pierwotnie opracowany przez firmę Xilinx, ich pojemności dochodzą do kilkuset tysięcy bramek logicznych. Podstawową różnicą w stosunku do CPLD jest sposób realizacji funkcji logicznych – w FPGA zamiast klasycznych bramek logicznych wykorzystuje się generatory LUT (_LookUp Table_), tablicujące tabele prawdy funkcji. Układy FPGA składają się z wielu połączonych globalną matrycą bloków CLB (_Configurable Logic Block_), zawierających LUT, przerzutniki i multipleksery. Jako pamięć konfiguracji wykorzystywana jest pamięć statyczna RAM (SRAM) – ponieważ jest to pamięć ulotna, często do układów FPGA dołącza się oddzielne układy pamięci EEPROM, z których FPGA po podłączeniu zasilania automatycznie może odczytać konfigurację połączeń. Jest to kolejna ważna różnica w porównaniu z CPLD.

Do konfigurowania współczesnych układów programowalnych wykorzystuje się języki opisu sprzętu (HDL – _Hardware Description Language_), 2 najczęściej stosowane to VHDL i Verilog. Za ich pomocą opisuje się zachowanie projektowanego układu w pewnej określonej konwencji (zwanej szablonem), którą narzędzia syntezy tworzone przez producentów układów są w stanie przetłumaczyć na konfigurację konkretnego układu FPGA lub CPLD.  

# Optyczne nośniki informacji
Nośniki optyczne służą do przechowywania informacji w postaci, którą odczytuje się za pomocą wiązki światła (promienia lasera). Pierwszym optycznym nośnikiem danych były płyty __LaserDisc__ o średnicy około 30 cm, opracowane w latach 70. w Stanach Zjednoczonych do zapisu wideo (obraz w formacie analogowym, dźwięk w formacie analogowym lub cyfrowym).

Współcześnie jako optyczne nośniki danych wykorzystuje się płyty o średnicy 12 cm, przechowujące informacje w postaci cyfrowej:
- __CD__ – najstarszy standard (1982), do odczytu wykorzystuje falę o długości 780 nm (podczerwień), pozwala zapisać 700 MB danych lub 80 minut stereofonicznego dźwięku (w formacie PCM 16-bit z częstotliwością próbkowania 44.1 kHz),
- __DVD__ – standard z 1995, do odczytu wykorzystuje falę o długości 650 nm (światło czerwone), dzięki czemu uzyskano wyższą gęstość zapisu – mieści 4.7 GB danych na jednej warstwie, na płytach dwuwarstwowych mieszczących 8.5 GB danych wybór warstwy następuje przez odpowiednie zogniskowanie wiązki laserowej (pierwsza warstwa częściowo przepuszcza światło),
- __Blu-ray__ – standard z 2006, jeszcze wyższa gęstość zapisu, do odczytu wykorzystuje falę o długości 405 nm (światło niebieskie), pozwala zapisać 25 GB danych na jednej warstwie, podobnie jak na płytach DVD możliwy jest zapis dwuwarstwowy (50 GB), a w rozszerzonej wersji standardu nazywanej BDXL – nawet ośmiowarstwowy (200 GB).  

Płyty te mogą być zapisywane fabrycznie (jak w przypadku płyt muzycznych CD-ROM), ale mogą też być dostosowane do jednokrotnego zapisu (np. DVD-R) lub wielokrotnego zapisu i kasowania (np. CD-RW, BD-RE) przez użytkownika za pomocą nagrywarki – szczególnie duże znaczenie miały tutaj płyty CD-RW przed upowszechnieniem się nośników pamięci USB.

Dane cyfrowe są zapisywane na płytach w spiralnej ścieżce od środka nośnika w stronę krawędzi w postaci fragmentów powierzchni odbijających (_land_) lub pochłaniających (_pit_) wiązkę światła lasera. Wykorzystywane jest kodowanie NRZI – zmiana powierzchni (pitu w land lub landu w pit) oznacza jedynkę logiczną w odczytywanym sygnale. Odbita od płyty wiązka jest wykorzystywana równocześnie do odczytu danych oraz do utrzymywania lasera w ścieżce i ogniskowania światła na płycie.