ISK: uzytkownicy/grupy Linux

W4-INF-ISK-mgr.md

@@ -0,0 +1,16 @@
+# Zarządzanie użytkownikami i grupami w systemie Linux
+
+W systemie Linux, podobnie jak we wszystkich systemach uniksowych, każdy użytkownik posiada unikalny numer UID, a każda grupa numer GID (przy czym przyjmuje się, że numery poniżej 1000 są zarezerwowane dla użytkowników i grup systemowych). Do grupy mogą należeć tylko użytkownicy – nie mogą należeć do nich inne grupy. Użytkownik jest przypisany do określonej grupy bazowej, poza którą może też należeć do innych grup (co wykorzystuje się do przydzielania uprawnień do różnych zasobów systemu). Dodatkowo, użytkownik posiada przypisany katalog domowy, przeznaczony na przechowywanie swoich plików (zazwyczaj znajdujący się w katalogu `/home`), a także powłokę używaną po zalogowaniu do pracy z linią komend.
+
+Podstawowym miejscem przechowywania danych o użytkownikach i grupach są pliki tekstowe:
+* `/etc/passwd` – baza użytkowników,
+* `/etc/group` – baza grup,
+* `/etc/shadow` – baza haseł użytkowników.
+
+Najprostszym możliwym sposobem zarządzania użytkownikami i grupami jest ręczna edycja tych plików w edytorze tekstu. Sposób ten jest mało wygodny i zwykle nie zaleca się go z powodu możliwości popełnienia błędów składniowych, ale może czasami być przydatny (np. w razie awarii systemu, czy też przenoszenia bazy kont między systemami) i warto o nim pamiętać. Najczęściej do zarządzania użytkownikami i grupami używa się poleceń:
+* `useradd`, `userdel`, `usermod` i analogiczne dla grup – polecenia nieinteraktywne o dość rozbudowanej składni parametrów, zainstalowane domyślnie w prawie każdej dystrybucji,
+* `adduser`, `deluser` i analogiczne dla grup – polecenia interaktywne przeznaczone dla mniej doświadczonych osób, ale nie wszędzie domyślnie zainstalowane,
+* `passwd` – polecenie do zmiany hasła bieżącego użytkownika (domyślnie) lub dowolnego użytkownika określonego jako parametr (w przypadku administratora).
+
+W systemie zawsze istnieje użytkownik `root` – administrator, który posiada wszystkie możliwe uprawnienia (przysłowie ang. _root or god, no difference at all_). Ze względu na tę wszechmoc oczywiście nie powinno się konta roota używać do pracy na co dzień ;-)  
+Innym użytkownikom (lub grupom) uprawnienia administracyjne można przyznawać za pomocą programu `sudo` – na równi z rootem lub w ograniczonym zakresie (np. do wykonywania określonych poleceń).